Beste Bertus,
Stel dat de jonge Bertus ooit Fokje Pasma had kunnen interviewen. Welke verhalen zou hij te horen hebben gekregen? Of moet een onderzoeker/schrijver eerst zelf levenservaring en historische context opbouwen om zo’n gesprek goed te kunnen voeren?
Het doet er allemaal niet meer toe, want het levensverhaal van Fokje is geschreven en leest als een spannende roman. Het boek is meer dan een biografie of zelfs familiegeschiedenis, want het verschaft ons ook inzicht in de melkveehouderij, de innovatieve boter- en kaasmakerij, het veenbedrijf en de handel in turf, de mondialisering van de markt en de landbouwcrisis, de bijdrage van doopsgezinden aan de Nederlandse samenleving, de emigratie van ondernemende Friezen en de emancipatie van de vrouw, de ontwikkeling van de verloskunde en de professionalisering van de vroedvrouwenpraktijk, het opkomend socialisme, de opvang van vluchtelingen in de Eerste Wereldoorlog, de verleiding van het nationaalsocialisme in de jaren dertig en de bezetting van ’40-’45, en nog heel veel meer.
En in dat alles is er een poëtische rode draad die leidt van de vrijage van Fokje in Westermar in 1881 naar de pastorale declamatie van een gedicht tijdens haar begrafenis in Heemstede in 1956. Als het boek uit is blijft de lezer gesticht achter oan ‘e kant fan ‘e mar, vol bewondering niet alleen voor Fokje maar ook voor de biograaf die haar leven liefdevol heeft beschreven.
Piet Hagen
19 juni 2022